Фронтовик Һади абый белән булган хәлне бу якларда белмәгән кеше сирәктер. Әле дә хәтерлим, без кечкенә чакта өлкән яшьтәгеләр шушы тарихны бала-чагага бик тәфсилләп сөйлиләр иде. Сугыш тәмамланып ничә ел узды, ләкин фронтовикның ачы язмышы бүген дә беркемне битараф калдырмый, искә төшеп җанны актара, күздән яшьләр чыгара.

Әминә апаның. Декабрьнең салкын төнендә, хатынын тол калдырып, гүргә кереп ята баһадирдай ир. Алты  улы ятим кала... Олысына – 12, кечесенә 3 кенә яшь була.

Миңгол Галиев башкаруында «Сез иң гүзәл кеше икәнсез» җырын тыңлагыз.

– Әнием Картлар йортында минем...

– Нурлат районында хатын-кызлардан бердәнбер ташчы ул, – дип таныштырдылар Әлфия апа Гомәрова белән «Ел хатын-кызы» конкурсында. Мин аны штукатурчы-буяучыдыр, дисәм, ул чып-чын төзүче – кирпечләрдән биек-биек өйләр салучы булып чыкты. Әле мичче дә икән. Безне хәзер хатын-кызларның машина-трактор, комбайн ияр-ләүләре дә гаҗәпләндерми. Космоска очуларына да шаккатмыйбыз. Ләкин төзүче хатын-кызга карата күңелдә ниндидер аерым ихтирам туды. 

«...Үги ананың бик әйбәтләре була. Гадәттә, алар турында гел яман сөйлиләр, ләкин алар турында юньле сүзне күбрәк сөйләргә кирәк. Чит канга ана булырга тырыша бит ул. Мәҗбүри яратып булмый бит. Ә ул рольгә кереп «уйнарга» тиеш. Бала исә рольгә керми, «уйнамый». Ике артистның берсе уйнап, икенчесе уйнамаса, спектакль туа алмый. Үги аналы гаиләдә әнә шуңа күрә җылы, уңай тормыш коруы бик кыен. Үги аналарны кызганырга, ихтирам итәргә кирәк...» Мөхәммәт Мәһдиев «Мәңгелек яз» әсәрендә үги әниләр турында әнә шундый уйлануларын язып калдырган. Үги тормышны үз башына төшкәннәр генә аңлыйдыр, мөгаен. Үги ананың да, үги баланың да үз хәле... Әмма гомер уртасына җиткән ир балачагын искә алганда «Үги әниләргә һәйкәл куярга кирәк», – ди икән, димәк, барлык үги әниләр дә, халык телендәге кебек, явыз түгелләр. Чит балаларны карап үстерә икән, димәк, алар олы йөрәкле... Үги әни белән үскән Татарстанның халык артисты Җәвит ШАКИРОВ үзе сөйләсен әле...

Әни кеше өчен баласын югалтудан да зуррак кайгы юктыр бу дөньяда. Шагыйрь Лилия Сәлахетдинованың улы Салаватның вафатына бер ел булган инде... Ул үзенең инстаграммында иң зур кайгысы белән бүлешә. 

Ятимнәр йортына Индираны ике атна элек кенә китерделәр. Сәрхуш әнисеннән йолкып алганнан бирле кыз беркем белән дә сөйләшми.

Шагыйрь Наҗар Нәҗминең 1980 елда Уфада башкорт телендә нәшер ителгән «Тарафтар» китабын кулыма алам.

Өлешеңә тигән авырлыкны кабул итә белеп, «мин бирешмим» дип, тешең-тырнагың белән тормышка ябышу өчен хикмәт ияcе булу кирәк. Бәлки ул сынаулар дөньяга икенче төрле карап яши башлар өчен биреләдер дә. Бер мизгелгә туктап калып, нәтиҗәләр ясар өчен... Күпләр әнә шуннан соң бөтенләй яңача гомер итә башлый.Әдилә кебек... 

Ятим елар – җир-күк елар... Халык шулай ди. Бу язманы укыганда күзгә яшь тулган, тамакка төер тыгылган урыннар очраса да, күңелдә аларны кызгану, жәлләү хисе генә калыр, дип уйламыйм. Юк, аларның берсе дә мескен түгел. Алар мескен булып яшәми! 

Бу язмамның төп герое кадерле әнием Әсхәт Фәридәсе булса да, аны үз чордашларыннан аерып карыйсым килми, чөнки авыл ул – зур бер гаилә кебек. Моның шулай икәнен Фәридәләр урамы озак еллар матур мөнәсәбәтләре белән исбатлап килде.

Марат Бәшәровны тәрбияләп үстергән әтисе аның биологик әтисе булмаган. Ул бу хакта 6 сыйныфта укыганда белә, әмма әнисе дә, туганнары да, үзе дә бу хакта беркемгә сөйләми.

Казан кичләре...

«Йөрәктәге яралар да төзәлә, гафу да итәсең, тик ярату юк икән, аны кире кабул итә алмыйсың», – ди  «Болгар радиосы» алып баручысы  Дилбәр Фәез. Аерылышуларына үзе гаепле дип уйлаучылар  барын белде ул. Белде һәм эндәшмәде. Нигә? Ачыктан-ачык сөйләшәбез.